Η φροντίδα ενός ατόμου με άνοια μπορεί να είναι πολύ δύσκολη μερικές φορές. Παρόλα αυτά υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπίσει κανείς τις δυσκολίες. Παρακάτω θα βρείτε συμβουλές που έχουν βοηθήσει άλλους περιθάλποντες ή μπορείτε να απευθυνθείτε σε ειδικό ψυχικής υγείας για σχετικές συμβουλές και υιοθετήστε πρακτικές προσαρμοσμένες στις ανάγκες του ασθενούς σας. Καθιερώστε προγράμματα αλλά διατηρήστε τις συνηθισμένες διαδικασίες. Ένα πρόγραμμα μπορεί να μειώσει τις αποφάσεις που θα χρειαστεί να πάρει το άτομο με άνοια και επαναφέρει την τάξη και την οργάνωση σε μια, κατά τα άλλα, μπερδεμένη καθημερινή ζωή. Το πρόγραμμα μπορεί να παρέχει αίσθημα ασφάλειας σε ένα άτομο με άνοια. Παρόλο που το πρόγραμμα είναι χρήσιμο, είναι σημαντικό να διατηρηθεί η καθημερινότητα, όσο πιο φυσιολογική γίνεται. Όσο το επιτρέπει η διαφοροποιημένη κατάσταση ενός ατόμου με άνοια, προσπαθήστε να το αντιμετωπίζετε όπως κάνατε πριν από την εμφάνιση της νόσου. Υποστηρίξτε την ανεξαρτησία του ατόμου Είναι απαραίτητο το άτομο να παραμείνει ανεξάρτητο όσο περισσότερο γίνεται. Αυτό βοηθάει να διατηρήσει την αυτοεκτίμησή του και να μειώσει το βάρος που δέχεται ο περιθάλπων.

Το προσωπικό και συναισθηματικό στρες της φροντίδας.

Η άνοια δεν επηρεάζει μόνο το ίδιο το άτομο αλλά και όλη την οικογένεια. Η μεγαλύτερη ευθύνη βαραίνει εσάς, τον περιθάλποντα. Το προσωπικό και συναισθηματικό στρες της φροντίδας ενός ατόμου με άνοια είναι τεράστιο και χρειάζεται να σχεδιάσετε τρόπους αντιμετώπισης της ασθένειας για το μέλλον. Η κατανόηση των δικών σας συναισθημάτων θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε επιτυχώς τόσο τα προβλήματα του ατόμου με άνοια όσο και τα δικά σας. Ορισμένα από τα συναισθήματα που μπορεί να βιώσετε είναι θλίψη, ενοχές, θυμός, αμηχανία και μοναξιά. Θλίψη: Αποτελεί μια φυσική αντίδραση για κάποιον που βιώνει μια απώλεια. Λόγω της άνοιας ο περιθάλπων ίσως αισθάνεται ότι έχει χάσει τον σύντροφο, τον φίλο ή τον γονιό του και λυπάται για το πώς το άτομο αυτό ήταν πριν και πώς είναι τώρα. Όταν νιώθει ότι έχει προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση, το άτομο αλλάζει και πάλι. Μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο όταν το άτομο δεν μπορεί να σας αναγνωρίσει. Πολλοί περιθάλποντες συμμετέχουν σε μια ομάδα στήριξης, από την οποία παίρνουν βοήθεια για να συνεχίσουν. Ενοχές: Είναι συνηθισμένο να νιώθει κάποιος ενοχές επειδή αισθάνεται αμηχανία λόγω της συμπεριφοράς του ατόμου που περιθάλπει, επειδή αισθάνεται θυμό απέναντι σ’ αυτό το άτομο ή επειδή αισθάνεται ότι δεν μπορεί να συνεχίσει να το φροντίζει. Μπορεί ο περιθάλπων να αισθάνεται ενοχές επειδή σκέφτεται να βάλει το άτομο σε κάποιο ίδρυμα. Μπορεί να βοηθήσει η συζήτηση με άλλους περιθάλποντες ή φίλους γι’ αυτά τα συναισθήματα. Θυμός: Ο θυμός του περιθάλποντα μπορεί να είναι σύνθετος. Μπορεί να κατευθύνεται στο άτομο, στον γιατρό ή στην κατάσταση, όλα εξαρτώνται από τις εκάστοτε συνθήκες. Είναι σημαντικό να διαχωρίζει τον θυμό λόγω της συμπεριφοράς του ασθενούς – που είναι αποτέλεσμα της νόσου – και τον θυμό λόγω του ίδιου του του εαυτού. Καλό είναι να αναζητά κανείς συμβουλές από ειδικούς ψυχικής υγείας ή μια ομάδα στήριξης. Ορισμένες φορές οι άνθρωποι νιώθουν τόσο θυμωμένοι που υπάρχει κίνδυνος να πληγώσουν το άτομο που φροντίζουν. Αν αισθάνεστε κάπως έτσι, πρέπει οποσδήποτε να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια. Η αύξηση των ευθυνών ίσως είναι πολύ στρεσογόνος. Ίσως είναι βοηθητικό να μιλήσετε για τα συναισθήματά σας με άλλα μέλη της οικογένειας ή με κάποιον ειδικό ψ.υ. Αμηχανία: Ο περιθάλπων ίσως αισθάνεται αμηχανία όταν το άτομο που φροντίζει παρουσιάζει ανάρμοστη συμπεριφορά σε δημόσιο χώρο. Αυτή η αμηχανία ίσως μετριαστεί εάν μοιραστεί κανείς με άλλους περιθάλποντες παρόμοιες καταστάσεις. Επίσης, βοηθάει το να ενημερώνει κανείς σχετικά με τη νόσο, φίλους και γείτονες, ώστε να κατανοήσουν καλύτερα τη συμπεριφορά του ατόμου. Μοναξιά: Πολλοί περιθάλποντες απομονώνονται από την κοινωνία και παραμένουν μόνο με το άτομο με άνοια στον χώρο της οικίας τους. Το να είναι κανείς περιθάλπων μπορεί να ενέχει μοναξιά, καθώς ίσως χάνεται η συντροφιά με το άτομο που νοσεί ή χάνονται και άλλες κοινωνικές επαφές, λόγω των απαιτήσεων της φροντίδας. Η μοναξιά δυσκολεύει την αντιμετώπιση των προβλημάτων της φροντίδας. Είναι χρήσιμο να δοθεί προτεραιότητα στις φιλίες και τη διατήρηση των κοινωνικών επαφών.

Φροντίζοντας τον εαυτό σας Οικογένεια: Ενώ για κάποιους περιθάλποντες η οικογένειά τους είναι η μεγαλύτερη πηγή υποστήριξης και βοήθειας, για κάποιους άλλους ίσως να αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή πίεσης. Είναι σημαντικό να δέχεται κανείς τη βοήθεια των μελών της οικογένειας που είναι διαθέσιμα να την προσφέρουν, παρά να την παρέχει αποκλειστικά ο ίδιος. Αν νιώθει κανείς πίεση λόγω έλλειψης βοήθειας από εκείνους ή από την κριτική τους στάση απέναντι στον δικό του τρόπο φροντίδας, τότε θα ήταν βοηθητικό να ζητήσει μια οικογενειακή συνάντηση και ΙΔΑΝΙΚΌ ΘΑ ΉΤΑΝ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΊΑ ΕΝΌΣ ΕΙΔΙΚΟΎ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΎ ΘΕΡΑΠΕΥΤΉ ώστε να συζητηθεί το θέμα της φροντίδας του ασθενή που σας ενδιαφέρει. Μια τέτοια συμπεριφορά από πλευρά τους μπορεί να οφείλεται στην έλλειψη κατανόησης της ασθένειας.

Μιλήστε για όσα σας προβληματίζουν: Χρειάζεται να μοιράζεται κανείς με άλλα άτομα τα συναισθήματά του σχετικά με τη φροντίδα που παρέχει. Αν αυτά εσωτερικεύονται, πιθανόν η φροντίδα του ατόμου με άνοια να γίνει πιο δύσκολη για τον περιθάλποντα. Αντίθετα, αναγνωρίζοντας αυτά τα συναισθήματα και εξωτερικεύοντας αυτές τις εμπειρίες σε άλλους, ακόμη και τη σωματική ανταπόκριση στην κατάσταση που ζει ο περιθάλποντας, θα είναι πιο εύκολη η αντιμετώπισή τους. Πρέπει να δέχεται κανείς την υποστήριξη που παρέχουν οι άλλοι, ακόμα και αν νιώθει ότι με αυτό τον τρόπο εμπλέκονται. Καλό είναι να έχει κανείς στο μυαλό του κάποιο άτομο στο οποίο να μπορεί να απευθυνθεί σε περίπτωση επείγοντος γεγονότος. 

Βρείτε χρόνο για τον εαυτό σας: Είναι πολύ σημαντικό να βρει κανείς χρόνο για τον εαυτό του. Αυτό επιτρέπει να περνάει κανείς χρόνο με άλλους, να απολαύσει τα χόμπυ του και, το πιο σημαντικό, να διασκεδάσει. Αν έχει ανάγκη να περάσει κάποιο χρόνο μακριά από τις υποχρεώσεις της περίθαλψης, τότε πρέπει να βρει κάποιο άτομο που να μπορεί να αναλάβει γι’ αυτό το διάστημα. 

Να γνωρίζετε τα όριά σας: Πόσο μπορεί να επιβαρυνθεί κανείς πριν εξαντλήσει τα όριά του; Πολλοί άνθρωποι συνειδητοποιούν τα όριά τους και τις αντοχές τους πριν φτάσουν στο σημείο να γίνει η φροντίδα πολύ απαιτητική γι’ αυτούς. Αν η κατάσταση που αντιμετωπίζει κάποιος είναι έντονη, καλό είναι να ζητήσει νωρίς βοήθεια ώστε να προφυλαχτεί και να αποτρέψει μια κρίση. Μην κατηγορείτε τον εαυτό σας Δεν πρέπει να κατηγορεί κανείς τον εαυτό του ή το άτομο με άνοια για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Η ασθένεια είναι η μόνη αιτία γι’ αυτό. Αν η σχέση με τους συγγενείς και τους φίλους επηρεάζεται αρνητικά, δεν πρέπει να κατηγορεί κανείς τον εαυτό του ή εκείνους. Πρέπει να βρει κανείς τι προκάλεσε αυτή την αλλαγή και να το συζητήσει μαζί τους. Η σχέση σας με τους άλλους αποτελεί πηγή υποστήριξης για τον περιθάλποντα. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί σημαντικός παράγοντας και για τον περιθάλποντα, αλλά και για το άτομο που φροντίζει. 

Ζητήστε και δεχτείτε συμβουλές: Καλό είναι να ζητά κανείς συμβουλές σχετικά με τις αλλαγές που βιώνει στο δικό του ρόλο αλλά και τις αλλαγές που συμβαίνουν στο άτομο με άνοια. 

Να θυμάστε ότι είστε σημαντικός: Ο περιθάλπων είναι σημαντικός τόσο για τον εαυτό του όσο και για το άτομο με άνοια. Χωρίς τον περιθάλποντα, ο ασθενής δεν θα μπορούσε να τα καταφέρει. Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό να φροντίζει τον εαυτό του. 

Βοήθεια για εσάς, τον περιθάλποντα. Δεχτείτε τη βοήθεια: Η αποδοχή της βοήθειας των άλλων μπορεί να είναι κάτι καινούργιο για τον περιθάλποντα. Πιθανόν, κάποια μέλη της οικογένειας ή κάποιοι φίλοι να θέλουν να προσφέρουν τη βοήθειά τους στον περιθάλποντα ή το άτομο με άνοια αλλά να μην ξέρουν τον τρόπο με τον οποίο αυτή θα φαινόταν χρήσιμη. Σε αυτή την περίπτωση, κάποιες προτάσεις ή κατευθύνσεις από τον ίδιο τον περιθάλποντα ή από ειδικό ψυχικής υγείας, θα τους έδιναν τη δυνατότητα να βοηθήσουν αποδοτικά. Αυτό θα τους έκανε να νιώθουν χρήσιμοι, θα βοηθούσε το άτομο με άνοια καθώς επίσης θα παρείχε στον περιθάλποντα κάποιες στιγμές ανακούφισης και ξεκούρασης.

Ομάδες ψυχολογικής υποστήριξης: Η ομάδα ψυχολογικής υποστήριξης είναι μια ακόμα πηγή βοήθειας για τους περιθάλποντες αφού τους παρέχει τη δυνατότητα να συναντηθούν, να μοιραστούν κοινούς προβληματισμούς αλλά και τις λύσεις γι’ αυτούς καθώς και να δώσουν υποστήριξη ο ένας στον άλλον. Στις περισσότερες πλέον χώρες υπάρχουν εταιρείες Alzheimer που παρέχουν τη βοήθειά τους. Αν στο μέρος που ζείτε δεν υπάρχει αντίστοιχη εταιρεία, μπορείτε να λάβετε υπόψη σας τη δυνατότητα να συμβάλετε στη δημιουργία μια εταιρείας που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες σας. Επίσης, μπορείτε να ζητήσετε να συμμετέχετε σε προγράμματα στήριξης που διενεργούνται μέσω του διαδικτύου. 

Επαγγελματίες υγείας και ψυχικής υγείας: Ένας επιπλέον τρόπος στο να λάβει κανείς υποστήριξη στον ρόλο του, ως περιθάλπων, είναι να λάβει υπόψη του και να αξιοποιήσει οποιαδήποτε ιατρική,ψυχολογική, πρακτική, προσωπική ή οικονομική βοήθεια είναι διαθέσιμη στο μέρος που ζείτε. Ο γιατρός, ο ψυχοθεραπευτής, ο νοσηλευτής ή ο κοινωνικός λειτουργός μπορούν να αναγνωρίσουν τη βοήθεια που χρειάζεται κανείς και να τον παραπέμψουν στην αντίστοιχη υπηρεσία. Οι ιατρικές και ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες για τα άτομα με άνοια και τους περιθάλποντές τους διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Ανεξάρτητα, όμως, από το μέρος που ζει κάποιος υπάρχουν κάποια βασικά πράγματα που θα χρειαστεί. Αυτά είναι: • Ιατρική και Ψυχοθεραπευτική βοήθεια για τη διάγνωση της νόσου και για την παροχή περίθαλψης • Βοήθεια με τα πρακτικά ζητήματα της περίθαλψης • Διαλείμματα από τη περίθαλψη • Συστηματικοί έλεγχοι της υγείας • Περίθαλψη στο σπίτι, σε κέντρο ημέρας ή σε οίκο νοσηλείας • Πληροφόρηση.

Η Παγκόσμια Εταιρεία Νόσου Alzheimer (ADI) είναι η ομοσπονδία όλων των εταιρειών Alzheimer σε όλο τον κόσμο. Το 2007 ιδρύθηκε η Πανελλήνια Ομοσπονδία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών και αποτελείται από 35 εταιρείες σε όλη την Ελλάδα. Στοιχεία επικοινωνίας: Πανελλήνια Ομοσπονδία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών www.alzheimer-federation.gr Πέτρου Συνδίκα 13 546 43 Θεσσαλονίκη Τ 2310 810 411 2310 909 000 F 2310 925 802 E xmaiovi@alzheimer-hellas.gr admin@alzheimer-hellas.gr

Βιβλιογραφία:Δημοσιεύθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το 1994 με τίτλο Βοήθεια για τους περιθάλποντες ατόμων με άνοια

Επιμέλεια άρθρου: Κωτούλας Αθανάσιος